Choroby przyzębia, czyli tkanek otaczających zęby są spowodowane infekcją bakteryjną. Bakterie, które powodują stan zapalny tkanek, wchodzą w skład biofilmu, czyli osadu, który pokrywa nasze zęby. Zła higiena jamy ustnej i zbyt rzadkie szczotkowanie zębów uniemożliwia usunięcie osadu, a co za tym idzie tworzy idealne warunki do namnażania bakterii oraz zwiększa ryzyko chorób przyzębia.
Oprócz złej higieny jamy ustnej, do czynników ryzyka chorób przyzębia możemy zaliczyć płeć męską, starszy wiek, cukrzycę, otyłość, palenie tytoniu oraz stres.
Jakie objawy mogą świadczyć o złej higienie jamy ustnej? Oprócz bólu i ubytków w samych zębach są to krwawienie, ból i zaczerwienienie dziąseł, tworzenie kamienia nazębnego, afty, nieprzyjemny zapach z ust, obnażenie szyjek i korzeni zębowych, poluzowanie zębów, utrata zębów (bezzębie).
Badania wykazały, że skutki nieprawidłowej higieny jamy ustnej mogą doprowadzić do znacznie gorszych powikłań niż sama utrata zębów. U pacjentów ze stanem zapalnym w obrębie jamy ustnej dochodzi do uogólnionego stanu zapalnego o niewielkim nasileniu (objawiającego się w badaniu krwi zwiększeniem stężenia CRP – białka C-reaktywnego, fibrynogenu oraz cytokin), co może przyczyniać się do negatywnych skutków w narządach odległych. Uogólniony stan zapalny przyczynia się bezpośrednio do tworzenia w naczyniach układu krwionośnego blaszek miażdżycowych. Blaszka miażdżycowa to komórki zapalne oraz cholesterol pochodzący z krwi, które gromadzą się w ścianie naczynia, prowadząc do zwężenia świata tętnicy lub nawet jego zamknięcia. Blaszka miażdżycowa może doprowadzić do niedokrwienia mózgu i serca poprzez zwężenie lub zamknięcie naczynia lub stanowiąc materiał zatorowy w przypadku oderwania blaszki miażdżycowej. Jest więc jedną z głównych przyczyn powstania zawału serca oraz udaru mózgu. Dodatkowo zaniedbane stany ropne w jamie ustnej mogą doprowadzić do rozsiania infekcji po całym organizmie. Mogę powodować takie powikłania jak zaburzenia odczuwania smaków, zaburzenia na tle nerwowym, czy nawet ślepotę.
W warunkach domowych konieczne jest dokładne mycie zębów przynajmniej dwa razy dziennie (pamiętajmy o szczotkowaniu zębów od strony policzków oraz od strony języka!). Ważne by używać pasty dostosowanej do potrzeb naszej jamy ustnej oraz do odpowiedniej kategorii wiekowej (dla dzieci stosowane są pasty z obniżoną zawartością fluoru) – w doborze odpowiedniej pasty może pomóc lekarz dentysta. Ważna jest również odpowiednia technika szczotkowania - zaleca się technikę wymiatają u dorosłych oraz szczotkowanie okrężne u dzieci (w przypadku szczoteczek manualnych). Można wybrać szczoteczkę elektryczną lub soniczną, które nie wymagają używania odpowiedniej techniki. Szczoteczki soniczne są polecane szczególnie dla osób starszych ze względu na swoje delikatniejsze działanie. Pamiętajmy o wymianie szczoteczki manualnej lub głowicy szczoteczki elektrycznej/sonicznej co około 3 miesiące.
Dodatkowym zabiegiem, który powinniśmy stosować jest irygacja lub nitkowanie przestrzeni międzyzębowych. Można również korzystać z płynów do płukania jamy ustnej. Warto zapytać dentystę o to, jaki płyn będzie odpowiedni do naszych potrzeb. Tych z zawartością alkoholu nie można używać codziennie ze względu na wysuszające działanie na śluzówkę. Oprócz samodzielnej higieny niezwykle ważne jest aby regularnie - co około 6 miesięcy stawić się na kontrole oraz ocenę stanu zębów i dziąseł u lekarza dentysty - profilaktyka jest tu kluczem do sukcesu. Jeżeli mamy wątpliwości co do tego, jak zapewnić sobie odpowiednią higienę jamy ustnej, dentysta odpowie na wszystkie nurtujące nas pytania, dlatego tak ważne jest by nie bać się ich zadawać (kto pyta nie błądzi :) ).
Podczas wizyt w gabinecie lekarza dentysty możemy poddać się dodatkowym zabiegom, które pomogą nam w utrzymaniu lepszej higieny jamy ustnej. Są nimi scaling, czyli usuwanie kamienia nazębnego ultradźwiękami (zalecany raz do roku), piaskowanie polegające na usuwaniu osadów np. z kawy, herbaty, czy czerwonego wina (po takim zabiegu dentyście łatwiej ocenić, czy nie ma ubytków w uzębieniu), oraz fluoryzacja, która polega na nałożeniu na zęby preparatu z fluoru zapobiegającego powstawaniu próchnicy. W gabinecie dentystycznym możemy poddać się również zabiegom wybielania zębów. Ważne, by robić to z głową i nie wybielać zębów zbyt często, ponieważ może to negatywnie wpłynąć na ich kondycję. Pamiętajmy, że białe zęby, to nie zawsze zdrowe zęby.
Niezwykle ważna jest również higiena jamy ustnej u pacjentów z bezzębiem, którzy korzystają z protez zębowych. Brak zębów nie zwalnia nas z obowiązku dbania o czystość jamy ustnej oraz protezy.
Zdrowe zęby i zachowana higiena jamy ustnej to pierwszy krok do zdrowia całego ciała. Dbajmy o jamę ustną w domu i pamiętajmy o regularnych kontrolach u dentysty. Nie bójmy się zadawać pytań dentystom. Poprzez dbanie o higienę jamy ustnej zapobiegajmy powstawaniu miażdżycy i groźnym powikłaniom w układzie sercowo-naczyniowym takim jak zawał serca i udar mózgu.
autor: Natalia Dobrowolska
